“Een open relatie kan nooit werken” wordt wel eens gezegd. “Uiteindelijk wordt de jaloezie te groot”, of “als je écht van elkaar houdt heb je geen ander nodig”. Oordelen over niet-monogame relatievormen zijn er genoeg. Maar wat is nou echt waar?
Types non-monogamie
Monogamie is een duidelijk verhaal: je houdt het bij één persoon (of nou ja… één persoon tegelijkertijd dan) en dat was het. Non-monogamie kan echter op veel verschillende manieren. Een paar voorbeelden:
- Swingen: hierbij ga je samen met je partner seksuele avonturen aan met andere stellen, of soms ook met één ander persoon. Kenmerken aan swingen is dat je het samen doet, als koppel. Sommige swingers gaan graag naar zogenaamde parenclubs. Daar komen andere paren die ook openstaan voor seks. Anderen spreken liever thuis af.
- Open relatie: deze term wordt verschillend gebruikt. Maar vaak betekent het dat je wél seks kunt hebben met mensen buiten je relatie, maar dat je het bij één partner houdt. Wel seks met anderen, geen relatie met anderen. Sommige mensen in een open relatie hebben ook afspraken over het soort gevoelens die toegestaan zijn. Iemand sexy vinden mag bijvoorbeeld wel, maar je mag niet verliefd worden of diepere gevoelens voor iemand ontwikkelen.
- Polyamorie: bij polyamorie staan mensen open voor meerdere liefdesrelaties. Soms houdt dat in dat je één primaire relatie hebt, en dat daarnaast secundaire relaties mogen bestaan. Anderen hebben een gesloten (‘monogame’) relatie met meerdere personen. Er zijn ook polyamoristen die geen hiërarchie in hun relaties ervaren, en dat ook helemaal niet wenselijk vinden.
Vreemdgaan wordt echter niet als non-monogamie gezien. Vreemdgaan gaat namelijk over het schenden van de afspraken binnen je relatie, terwijl non-monogamie gaat over het soort afspraken dat je maakt.
Hoe vaak komt het voor?
Altijd lastig onderzoek doen, als je data wilt verzamelen over dit soort onderwerpen. Verschillende onderzoeken laten dan ook verschillende cijfers zien. Maar het lijkt er op dat non-monogamie toch best vaak voor komt.
Vermoedelijk zo’n 20% van de mensen heeft op enig moment in hun leven een niet-monogame relatievorm. Zo rond de 4% van de mensen identificeert zich als swinger, non-monogaam of polyamorist. Niet-monogame relatievormen komen vaker voor bij niet-heteroseksuele mensen en mensen die aan BDSM doen.
Gaat dat een beetje goed?
Nou, daar lijkt het eigenlijk wel op! Niet-monogame relaties blijven ongeveer even lang bestaan als monogame relaties, het gaat dus niet sneller uit. Mensen in een non-monogame relatie zijn net zo tevreden over hun relatie als monogame mensen, ze zijn net zo gepassioneerd over hun partner en net zo committed. Sommig onderzoek laat zelfs zien dat polyamoristen meer tevreden zijn over hun relatie en meer commitment ervaren!
Mensen in een open relatie (wel seks, geen relatie met anderen) doen het íets slechter, dat wel. We weten nog niet zo goed waarom dat is. Sommige onderzoekers denken dat het misschien iets te maken heeft met de reden waarom mensen voor een open relatie kiezen. Zij beschrijven dat zij mensen spraken die bijvoorbeeld een lange-afstandsrelatie hadden of dat één van beide partners ernstig ziek is, en dat ze om die reden besloten seks buiten de relatie toe te staan. Wel begrijpelijk dat je in zulke situaties iets minder tevreden bent over je relatie en wat lagere seksuele tevredenheid rapporteert. Maar dat zijn maar hypotheses, we weten het eigenlijk niet.
Onderzoek naar hechtingsstijlen laat zien dat niet-monogame mensen net zo veilig gehecht zijn als monogame mensen. Voor wat betreft persoonlijkheid lijkt het er op dat ‘openness to experience’ (één van de Big Five) samenhangt met een voorkeur voor non-monogamie. Verder lijken non-monogame mensen net zo gezond (of ongezond..) als hun mono-medemens.
Hoe zit het met ziektes?
Niet-monogame mensen laten zich vaker testen op soa’s en rapporteren hoger condoomgebruik. Dit verklaart ook waarom soa’s onder non-monogame mensen niet vaker voorkomt dan onder mono’s.
Worden ze niet jaloers?
Het is opvallend dat niet-monogame mensen juist minder jaloezie ervaren en ook meer vertrouwen in hun partner rapporteren. Polyamoristen hebben minder last van ‘jaloerse cognities’. Jaloers gedrag, zoals de telefoon van je partner ongevraagd doorspitten, komt onder niet-monogame mensen net iets minder vaak voor dan onder monogame mensen. Hoewel het trouwens in beide groepen vrij zeldzaam is, mensen lijken hun partners meestal wel te vertrouwen.
Wat verder opvalt is dat niet-monogame mensen vaak ook anders naar jaloezie kijken. Monogame mensen omschrijven het soms als iets wat ten alle tijde voorkomen moet worden. Niet-monogame mensen omschrijven het vaker als een gewone emotie.
Wat zijn je bronnen?
Als je zelf literatuuronderzoek wilt doen naar dit onderwerp kun je zeker wat rondneuzen in websites als Google Scholar. Er is een hoop te vinden! Hier zijn in ieder geval wat recente onderzoeken:
Moors, A.C., Selterman, D.F., Conley, T.D. (2017) Personality Correlates of Desire to Engage in Consensual Non-monogamy among Lesbian, Gay, and Bisexual Individuals. Journal of Bisexuality, 17(4): 418-434
M. L. Haupert, Amanda N. Gesselman, Amy C. Moors, Helen E. Fisher & Justin R. Garcia (2017) Prevalence of Experiences With Consensual Nonmonogamous Relationships: Findings From Two National Samples of Single Americans, Journal of Sex & Marital Therapy, 43:5, 424-440, DOI: 10.1080/0092623X.2016.1178675
Parsons, J. T., Starks, T. J., Gamarel, K. E., & Grov, C. (2012). Non-monogamy and sexual relationship quality among same-sex male couples. Journal of Family Psychology, 26(5), 669-677. http://dx.doi.org/10.1037/a0029561
Conley, T. D., Matsick, J. L., Moors, A. C., & Ziegler, A. (2017). Investigation of Consensually Nonmonogamous Relationships: Theories, Methods, and New Directions. Perspectives on Psychological Science, 12(2), 205–232. https://doi.org/10.1177/1745691616667925
Levine, E. C., Herbenick, D., Martinez, O., Fu, T. C., & Dodge, B. (2018). Open Relationships, Nonconsensual Nonmonogamy, and Monogamy Among U.S. Adults: Findings from the 2012 National Survey of Sexual Health and Behavior. Archives of sexual behavior, 47(5), 1439-1450.
C. Moors, Amy & L. Matsick, Jes & Ziegler, Ali & Rubin, Jennifer & Conley, Terri. (2013). Stigma Toward Individuals Engaged in Consensual Nonmonogamy: Robust and Worthy of Additional Research. Analyses of Social Issues and Public Policy. 13. 10.1111/asap.12020.
Rubel, A.N., Bogaert, A.F. (2015) Consensual Nonmonogamy: Psychological Well-Being and Relationship Quality Correlates, The Journal of Sex Research, 52:9, 961-982, DOI: 10.1080/00224499.2014.942722